PROPAGASYON


Propagasyon (Propagation) kelime anlamı yayılım, atlama olarak nitelendirebiliriz.
Radyo sinyalleri yeryüzünü saran atmosfer tabakasında üç katmanda kullanılır.

.
PROPAGASYON...!
Propagasyon (Propagation) kelime anlamı yayılım, atlama olarak nitelendirebiliriz.
Radyo sinyalleri yeryüzünü saran atmosfer tabakasında üç katmanda kullanılır.
1- Troposfer (75-100 km),
2- Stratosfer (100-150 km),
3- İyonosfer (200-400 km).
Biz bunlara
C(Troposfer),
D tabakası (Troposfer),
E tabakası (Stratosfer) (E1 ve E2 olarak ikiye ayrılır),
F tabakası (İyonosfer) Gündüzleri F1 ve F2'ye ayrılır, gece olunca birleşir tek bir F tabakası oluşur)
Güneşin ultraviyole ışınlarının etkisiyle oluşan iyonize tabakalarına çarpan radyo dalgaları yön değiştirirler, kırılırlar veya yansıyarak tekrar yeryüzüne dönerler.
Atmosferde, yeryüzünden yukarıya doğru C, D, E, F tabakaları adı verilen bu iyonize tabakalar, radyo yayınlarında uzak mesafelere ulaşmaya neden olurlar.
F tabakası güneş doğduğunda daha fazla iyonizasyon olduğundan gündüzleri F1 ve F2 tabakaları olarak ikiye ayrılır. Gece tekrar birleşerek F tabakasını meydana getirir. F tabakası yerden 200-400 km yukarıdadır. Bütün SW (kısa dalga) frekanslarında bu tabaka kullanılır.
E tabakası yerden 100-150 km yukarıda olup sabittir. Bu tabakanın da iyon yoğunluğu öğle saatlerinde en yüksek, sabaha karşı gün doğmadan önce en düşük seviyededir. Fakat bazen ani ve anormal iyonize olurlar. Kısa sürer ve böyle bir iyonizede çok uzun mesafeler katedebilirler. Ayrıca radyo dalgalarını en fazla büken dalga boyutudur. Bir sıçramada 2000 km kadar yere radyo sinyallerini ulaştırırlar... 160 metre üstü - 80 metre üstü ve 40 metre üstü bandlarda yayın yapan radyolar bu tabakayı kullanırlar.
D tabakası da dünyadan 50-75 km yukarıdadır. Radyo enerjisini yiyen bir tabakadır. En fazla iyonizasyon öğle zamanı olan bu tabaka güneş battığı zaman biter.Bu tabaka iyi iyonize olursa kısa dalga üzerinde zayıflatıcı etki yapar. Uzun ve Orta dalga D tabakasında iyi iyonize olur. Ayrıca hava kirliliği ne kadar çok olursa bu tabaka da iyi iyonize olur. Bu olay sadece güneşi gören yarım kürede ve yarımkürenin aynı kısmında meydana gelir. Bir anda tüm SW'de radyo yayınları kesilir. Bu durum 4 saat ile 15 dakika arasında farklı zaman sürelerinde sürebilir. Buna da Mögel-Dellinger efekti adı verilir...
Grey Line: Uluslar arası zaman diliminde güneşin batışı ve doğuşu ile uzun mesafeli iletişim sağlanabilmektedir. Burda kilit nokta güneşin radyo iletşiminde kullanılan tabakaları iyonize etmeesidir. Haritadaki gri hat bu zaman diliminde ionize olan bölgeleri gösterir. Bu hattın geçtiği bölgeler arasında uzun mesafeli iletişim sağlanabilir. Gri hat bölgesinin zamanın akışına göre değişimini saptamak için aşağıdaki adresi kullanbilirsiniz. Örneğin ben Antalya' da yaşarken frekans osilatör devresi bulunan kısa dalga radyom ile Amerika' daki (ssb) Amatör radyo (ham radio) yayınlarını akşam üzeri, yazın net alabiliyordum. Kısaca güneş ışığının aydınlattığı bölge ile karanlık bölge arasındaki hattır.
Şimdi bu bandlara göre propagasyon yani yayılım nasıldır bir görelim...
Orta frekanslar(300 kHz-3 MHz) (Medium Wave) : Tek amatör orta frekans yerel AM yayın(broadcast) bandının tam üstünde yer alır.
Yer dalgası, gün boyunca başka propagasyon biçimlerinin olmadığı zamanlarda 150 km’ye kadar güvenilir iletişim sağlar. Gece F2 katmanı üzerinden uzun mesafeler katedilir.
1.8-2.0 MHz(160 m) (Medium Wave) : Bazen söylenen adıyla, “Top Band” gün içinde büyük ölçüde D-katmanı emiliminden(absorbsiyon) etkilenir. Yüksek radyasyon(ışıma) açılarında bile hiçbir sinyal F katmanından geçemez, bu nedenle gün içi iletişim yer dalgasının ulaşabildiği mesafeyle sınırlıdır.
Gece D-katmanı hızla ortadan kalkar ve F2 katmanı yansıması sayesinde dünya çapında 160 m haberleşmesi mümkün olur. Atmosferik ve insan yapımı gürültü propagasyonu sınırlar. Tropik ve orta enlem fırtınaları yazın yüksek seviyede statiğe neden olur,bu da kış gecelerini 1.8 MHz’de DX yapmak için en uygun zaman kılar.
Doğru yapılmış bir anten seçimi genellikle alınan gürültü seviyesinde farkedilir bir azalmaya neden olurken, arzu edilen sinyalin alınmasını kolaylaştırır.
------------------------------------------------------------------------------------------
Yüksek frekanslar(3-30 MHz) High Freq. veya SW (Short Wave) Kısa dalga
HF bantlarında geniş bir propagasyon modları yelpazesi kullanılır. En alttaki iki bant 160 m’yle birlikte gün içinin pek çok karakteristiğini paylaşır. Bantlar arasında geçiş öncelikle gece işe yarar olur, veya gün içinde 10 MHz civarında. Pek çok uzun mesafe temasları F2 katmanı yansıması ile olur. 21 MHz’in üstünde daha egzotik propagasyonlar TE, sporadik E, orora ve meteor yağmuru pratik olmaya başlar.
--------------------------------------------------------------------------------------3.5-4.0 MHz(80 m) : En alttaki HF bandı pek çok açıdan 160 m’ye benzer. Gün içi emilimi önemlidir ama 1.8 MHz kadar yüksek değildir.
Yüksek açılı sinyaller E ve F katmanlarına işleyebilirler. Gün içi iletişimi yer dalgası ve gök dalgası ile tipik olarak 400 km’yle sınırlıdır. Gece ise sinyaller genellikle dünyanın etrafında yarıyolu katederler. 1.8 MHz’de olduğu gibi, gürültü sıkıntı vericidir, bu da kış mevsimini 80 m DX’cisi için en çekici mevsim kılar.
.....................................................................
7- 7.3 MHz(40 m) : Popüler 40 m bandının kesinlikle tesbit edilmiş bir gün içi zamanı yansıması vardır. D katmanı emilimi daha aşağıdaki bantlar kadar şiddetli değildir, böylece E ve F katmanları aracılığıyla kısa mesafe yansıması mümkün olur. Gün boyunca, tipik bir istasyon 800 km’lik bir yarıçapı katedebilir. Yer dalgası propagasyonu önemli değildir. Gece F2 katmanı üzerinden güvenilir iletişim 40 m bandında yaygındır.
.......................................................................
10.1- 10.15 MHz(30 m) : 30 m bandı hem gece hem de gündüz bantlarının karakteristiklerini paylaştığı için eşşizdir.
D katmanı emilimi çok önemli bir etken değildir. Gündüz 3000 km’ye kadar iletişim tipiktir. Band genellikle 24 saat F2 üzerinden açıktır, ancak solar minimum sırasında geceleri maksimum kullanılabilir frekans bazı DX yolları için 10 MHz’in altına düşebilir. Bu koşullar altında 30 m 14 MHz ve daha yukarı olan gündüz bantlarının karakteristiklerini gösterir. 30 m bandı 11 yıllık güneş çevrimi (solar cycle) sırasında koşullara göre en az değişiklik gösterir, bu da onu genel olarak her zaman uzun mesafe iletişimi için kullanılabilir kılar.
14.0-14.35 MHz(20 m) : 20 m bandına geleneksel olarak amatörlerin birincil DX “hamalı” olarak bakılır.11 yıllık güneş çevrimine bakılmaksızın, 20m’ye gün içinde dünya çapındaki F2 propagasyonu ile en azından birkaç saat güvenilebilir. Solar maximum dönemlerinde 20m genellikle gece boyunca uzak yerlere açık kalacaktır. Yansıma mesafesi genellikle takdir edilebilir ölçüdedir ve her zaman bir dereceye kadar da yansıma mevcuttur. Gün içi E katmanı propagasyonu çok kısa yollar boyunca tesbit edilebilir.
Atmosferik gürültü yazın bile ciddi bir sorun değildir. Popülerliği nedeniyle 20m gün içi saatlerde çok yoğun olma eğilimindedir.
........................................................................
18.068-18.168(17m) : 17m bandı pek çok açıdan 20m bandına benzer, ama dalgalanan güneş hareketliliği F2 katmanında daha fazla hissedilir.
Yüksek güneş hareketliliği olan yıllar boyunca, 17 m gün içinde ve akşamın erken saatlerinde, gün batımında sonra uzunca bir süre, uzun mesafe iletişimi için güvenilirdir. Vasat yıllarda ise band yalnıca gündüz açıktır ve güneşin batmasından hemen sonra kapanır. Solar minimum sırasında, 17 m orta ve ekvatoral enlemlerde açık kalacaktır, ama yalnızca gün ortasında ve kuzey-güney yollarında.
........................................................................
21.0-21.45 MHz(15m) : 15m bandı uzun zaman solar maksimum zamanları için birincil DX bandı sayıldı, ancak değişen güneş hareketliliğine duyarlıdır.
Tepe yılları süresince, 15m gün içi F2 katmanı DX’i için açık kalacaktır, gece boyunca da. Vasat güneş hareketliliği zamanlarında da pek nadir olan transekvatoryal kuzey-güney akımları hariç açılmayabilir.
Sporadik E genellikle yaz başında ve kış ortasında gözlense de, pek sık olmaz ve etkileri de daha yüksek frekanslarda olduğu gibi değildir.
.........................................................................
24.89-24.99 MHz(12 m) : Bu bant 10 ve 15 m bantlarının propagasyonunun en iyi özelliklerini birleştirir. 12m düşük ve vasat güneş fırtınası yıllarında öncelikle bir gündüz bandı olmasına rağmen solar maksimum zamanlarında günbatımından sonra da açık kalacaktır.
Vasat güneş hareketliliği yıllarında 12 m alçak ve orta enlemlere gündüz saatlerinde açılır ama nadiren günbatımından sonra açık kalır.
Düşük güneş hareketliliği nadir olarak yüksek enlemeler dışında bandın tamamen ölmesine neden olur.
Tesadüfi gündüz açılmaları, özellikle alçak enlemlerde, kuzey-güney yolları üzerinde olur. 24 MHz’de asıl sporadik-e mevsimi baharın sonundan yaza kadardır ve kış ortasında kısa açılmalar gözlenebilir.
...........................................................................
28.0-29.7 MHz(10 m) : (DİKKAT BU BAND ARALIĞINDA RADYO İSTASYONLARI YOKTUR. SADECE AMATÖR RADYO YANİ AMATÖR TELSİZ İSTASYONLARI BULUNUR.)
10 m bandı karakteristiklerindeki aşırı değişimler ve propagasyon modlarının çeşitliliği ile tanınır.
Solar maksima sırasında, uzun mesafe F2 propagasyonu o kadar etkilidir ki çok düşük güç bile dünya etrafında yarım yol katedebilen güçlü sinyaller üretebilir. Vasat bir ekipmanla bile DX bol olur. Bu şartlar altında bant genellikle gündoğumunda açılır, günbatımından sonraki birkaç saat açık kalır. Olağan güneş hareketliliği zamanlarında bile, 10 m genellikle yalnızca alçak ve transekvatoryal enlemlere öğleden sonra açılır. Solar minimum sırasında gece ya da gündüz hiçbir zaman F2 katmanı propagasyonu olmayabilir.
Sporadic e (düşük E tabakasında 90-160km görülen ionize olmuş gaz bulutlarının sebep olduğu, arasıra meydana gelen uzun mesafeli 800-2200km atlamalar) 10 metrede oldukça sık görülür, özellikle Mayıs' tan Ağustos' a doğru, ancak ne zaman ortaya çıkacağı belli olmaz.
Kısa mesafeli yansımanın (short skip) güneşin döngüsüyle pek az ilgisi vardır ve F katmanı koşullarından bağımsız olarak ortaya çıkar. 300 km'den 2300 km'ye kadar tek yansımayla, 4500 km ve daha uzağa ise birden fazla yansıma ile ulaşma fırsatı verir.
10 m bir geçiş bandıdır ve daha çok VHF'ye has bazı karakteristik propagasyon modlarını paylaşır. Meteor scatter, aurora, auroral E ve transekvatoryal yayılımlı F, 2300km'ye kadar kontakt kurma yolu sağlar ama bu modlar 28 MHz'de genelde görmezden gelinir.
VHF'de kullanılanlara benzer teknikler sinyaller daha güçlü ve kararlı olduğu için 10 m'de çok etkin olabilir. Bu egzotik modlar çok daha fazla kullanılabilir, özellikle F2 DX'inin azaldığı solar minimum sırasında.
0 Visualizações

Comentários